Beslissing op het bezwaar van NS – over de economische evenwichtstoets opentoegangsdiensten Arriva

De ACM bevestigt haar besluit van februari dit jaar dat zij geen economisch evenwichtstoets (EET) uitvoert ten aanzien van twee nieuwe treindiensten van Arriva. Dat blijkt uit het besluit op bezwaar van de ACM dat vandaag wordt gepubliceerd.

Wat is er aan de hand?

Spoorvervoerders mogen onder bepaalde voorwaarden een treindienst aanbieden zonder concessie (‘open toegang’). Een nieuwe opentoegangsdienst mag het economisch evenwicht van een bestaande concessie niet in gevaar brengen.

In december 2022 meldde Arriva dat zij vanaf 2025 nieuwe treindiensten wil gaan rijden tussen Groningen en Zwolle en tussen Leeuwarden en Zwolle. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) is van plan die trajecten ook op te nemen in de nieuwe hoofdrailconcessie vanaf 2025, die zij aan NS wil gunnen. Het Ministerie vroeg de ACM te onderzoeken of de nieuwe treindiensten van Arriva het economisch evenwicht van die nieuwe concessie zouden verstoren. Op 24 februari 2023 wees de ACM de aanvraag van het ministerie af, omdat de inhoud van de toekomstige hoofdrailnetconcessie nog niet vaststond. NS maakte bezwaar tegen dit besluit.

Wat vindt de ACM van het bezwaar?

Volgens NS had de ACM voordat zij haar besluit nam wel onderzoek naar het economisch evenwicht van de concessie moeten doen, of had zij dat nu in bezwaar moeten doen. Daar is de ACM het niet mee eens. De door de ACM te volgen procedure is vastgelegd in Europese regelgeving. Volgens die regelgeving mag de ACM pas een EET uitvoeren als een concessie al is verleend, of als die concessie wordt aanbesteed en de aanbestedingsprocedure al ver is gevorderd. Maar de nieuwe hoofdrailnetconcessie was op het moment van de melding van Arriva nog niet aan NS verleend en wordt ook niet aanbesteed.

De ACM is het wel eens met de NS dat de slotconclusie van haar besluit – het dictum – niet klopt. De aanvraag had niet moeten worden afgewezen, zoals is gebeurd in het besluit van februari, maar had niet-ontvankelijk moeten worden verklaard. Omdat er geen concessie was, kon de aanvraag immers niet inhoudelijk worden behandeld. Inhoudelijk blijft de uitkomst hetzelfde: de ACM voert geen EET uit naar aanleiding van de aanvraag van het Ministerie.

Hoe gaat het nu verder?

NS kan beroep instellen tegen dit besluit van de ACM bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb). Daarvoor heeft het bedrijf zes weken de tijd.

Het besluit van de ACM sluit niet uit dat de betreffende trajecten ook worden opgenomen in de nieuwe hoofdrailnetconcessie. Daar moet de staatssecretaris van I&W een beslissing over nemen. Ook moet Arriva nog spoorcapaciteit aanvragen bij ProRail.